එළ කිරි පානය ගැන පෝෂණවේදීන් අතර මහා වාදයක්

‘එළ කිරි’ පානය කිරීම අවශ්‍ය ද ? අනවශ්‍ය ද ? යන්න ගැන දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ පෝෂණවේදීන් අතර සංවාදයක් තිබෙනවා. (මෙයට ඔටු කිරි, එළු කිරි වැනි අනෙක් කිරි වර්ග ද අදාළයි) මේ ඒ ගැන විශේෂඥ අදහස් දැක්වීමක්...

උපතේ සිටම ක්ෂීරපායීන්ගේ ජීවිතයේ ‘මවු කිරි’ තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරනවා. නමුත් සමහරු පවසන්නේ ක්ෂීරපායි සත්ත්වයෙකු වන මිනිසුන් ද තවත් ක්ෂීරපායියෙකුගේ කිරි පානය කිරීම අනවශ්‍ය, අස්වාභාවික හා සෞඛ්‍ය සම්පන්න නොවන දෙයක් බවයි.

වෙනත් ක්ෂීරපායි විශේෂයක කිරි පානය කරන එකම සත්ත්වයා ලෙස මිනිසුන් සැලකෙනවා. නමුත් වසර දහස් ගණනක් පුරා මිනිසුන්ට මේ ‘සුදු පැහැති දියරය’ සමඟ අසාමාන්‍ය සම්බන්ධතාවයක් තිබෙනවා. ඔවුන්ට වඩාත් සංකීර්ණ ආහාර අවශ්‍ය වූ විට ඔවුන් එමගින් බොහෝ දේ නිපදවා ගන්නවා. උදාහරණයක් ලෙස ‘චීස්’ වල ඉතිහාසය වසර 5000කටත් වඩා වැඩි බව ස්ථිරවම හඳුනාගෙන තිබෙනවා. වර්තමානය වන විට ලෝකයේ බහුලවම භාවිතා වන ආහාර අතර ‘කිරි ආශ‍්‍රිත නිෂ්පාදන’ ඇති අතර ඒවායේ ගෝලීය වශයෙන් අසාමාන්‍ය විවිධත්වයක් තිබෙනවා.

මෙහිදී තවත් වැදගත් කරුණක් දෙස පෝෂණවේදීන් සිය අවධානය යොමු කරනවා. ඒ මිනිසා හැර අන් සියලුම සතුන් නිශ්චිතව ඇති ‘ළදරු වියෙන්’ පසුව මවු කිරි වැරීම සිදු කරනවා. ඒත් සුවිශේෂ ලෙස මිනිසුන් (මවු කිරි නොවේ) අඛණ්ඩව කිරි හෝ ඒ ආශ‍්‍රිත නිෂ්පාදනවලට ඇබ්බැහිව සිටිනවා. ඒ ඇයි ?

‘එළ කිරි’ යනු ප්‍රෝටීන් සහ කැල්සියම් මෙන්ම විටමින් බී 12 සහ අයඩින් ඇතුළු පෝෂ්‍ය පදාර්ථවල හොඳ ප්‍රභවයක්. අස්ථි වර්ධනයට සහ මාංශ පේශි ක්‍රියාකාරිත්වයට වැදගත් වන මැග්නීසියම් ද, රුධිර පීඩනය අඩු කිරීම සඳහා භූමිකාවක් ඉටු කරන බව සොයාගෙන ඇති ‘කැෂීන්’ ද එහි අඩංගු වෙනවා.

වයස අවුරුදු 1 ත් 3 ත් අතර ළමුන් දිනකට කැල්සියම් මිලිග්‍රෑම් 350ක් පරිභෝජනය කරන ලෙස එක්සත් රාජධානියේ ජාතික සෞඛ්‍ය සේවය (UK’s National Health Service) නිර්දේශ කරනවා. එය අස්ථි වර්ධනය සඳහා කිරි පයින්ට් භාගයකට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් සපයයි. නමුත් වැඩිහිටියන් සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, අපේ ඇට කටු නිරෝගීව තබා ගැනීමට එළ කිරි උපකාර කරයිද ? යන්න පිළිබඳ පර්යේෂණ ගැටුම්කාරීයි.

නිරෝගී අස්ථි සඳහා කැල්සියම් අවශ්‍ය වන අතර, කැල්සියම් බහුල ආහාරයක් ගැනීමෙන් අස්ථි බිඳීම් වළක්වනු ඇති බවට සාක්ෂි මේ දක්වා කළ අධ්‍යනය මගින් නිශ්චිතව තහවුරු වී නැති අතර එය අපැහැදිලියි. එහෙත් ඇතැම් අධ්‍යයන මගින් පෙන්වා දෙන්නේ ‘කිරි’ අස්ථි ශක්තිමත් කිරීමට දායකත්වයක් ලබා දෙන බවයි.

ස්වීඩනයේ කරන ලද එක් අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ දිනකට කිරි මිලි ලීටර් 200 කට වඩා වැඩියෙන් පානය කරන කාන්තාවන්ට වඩා එසේ නොකරන කාන්තාවන්ට අස්ථි බිදීමේ අවධානම වැඩි බවයි (කිරි වැඩියෙන් පානය කළහොත් අස්ථි බිදීමේ අවධානම අඩුයි)

කෙසේ වෙතත් එම අධ්‍යයනය නිරීක්ෂණාත්මක එකක් පමණක් විය. එබැවින් පර්යේෂකයන් ඔවුන්ගේ සොයා ගැනීම්වල අධි භෞතික අර්ථ නිරූපණයන්ට එරෙහිව අවවාද කළේය.එමගින් අස්ථි බිඳීම්වලට ගොදුරු වන පුද්ගලයින් වැඩි වශයෙන් කිරි පානය කිරීමට නැඹුරු විය හැකි බව අධ්‍යයනයේ කතුවරයා අනතුරු අඟවයි.

‘නමුත් අස්ථි ශක්තිය වර්ධනය කිරීම සඳහා අපගේ නව යොවුන් වියේදී කැල්සියම් ඉතා වැදගත් බව’ විශ්ව විද්‍යාලයේ ආහාර දාම පෝෂණය පිළිබඳ විශේෂඥයෙකු වන ඉයන් ගිවන්ස්  (Ian Givens, an expert in food chain nutrition) පවසයි.

“ඔබේ නව යොවුන් වියේදී අස්ථි වර්ධනය නිවැරදි නොවන්නේ නම්, පසු කාලීන ජීවිතයේ දී අස්ථි දුර්වල වීමේ වැඩි අවදානමක් ඔබ තුළ පවතී. විශේෂයෙන් ඔසප් වීමෙන් පසු කාන්තාවන්ට ඊස්ට්‍රජන් ප්‍රතිලාභ අහිමි වේ” යැයි ගිවන්ස් පවසයි.

සෞඛ්‍යය ගැන සැලකිලිමත් වීම

මෑත දශක කිහිපය තුළ කිරි සම්බන්ධ විවේචන එල්ල වන තවත් කරුණක් වන්නේ අප පරිභෝජනය කරන කිරිවල හෝමෝන තිබෙන බවයි. එළදෙනුන් ගර්භණීව සිටියදී ඔවුන්ගේ ඊස්ට්‍රජන් මට්ටම 20 ගුණයකින් වැඩි වේ. එක් අධ්‍යයනයක් මගින් මෙම ඊස්ට්‍රජන් මට්ටම පියයුරු, ඩිම්බ කෝෂ හා ගර්භාෂ පිළිකා සමඟ සම්බන්ධ කළද, එක්සත් ජනපදයේ විස්කොන්සින් විශ්ව විද්‍යාලයේ පර්යේෂිකා ලෝරා හර්නාන්ඩස් (Laura Hernandez, who studies lactation biology at the University of Wisconsin in the US) පවසන්නේ එළ දෙනුන්ගේ කිරි හරහා හෝමෝන එක්වීම ගැන කරදර විය යුතු නැති බවයි. ‘මිනිස් කිරිවල හෝමෝනද ඇත. එය ක්ෂීරපායියෙකු වීමේ කොටසක්’ යැයි ඇය පවසයි.

කිරි මගින් පරිභෝජනය කරන ඊස්ට්‍රජන් ප්‍රමාණය හානිකරද යන්න සොයා බැලීමේ වඩාත් මෑත සමාලෝචනයකදී පර්යේෂකයෝ සොයා ගත් පරිදි ඊස්ට්‍රජන් මට්ටම මීයන්ගේ ප්‍රජනන පද්ධතියට බලපාන්නේ ගව කිරි වල අඩංගු මට්ටම් මෙන් 100 ගුණයක් පමණ වූ විට පමණක් වන අතර පර්යේෂකයන් අනාවරණය කළේ ගැහැණු මීයන්ගේ ඊස්ට්‍රජන් මට්ටම ඉහළ යාම සහ මාත්‍රාව 1000 ට ළඟා වූ පසු පිරිමි මීයන්ගේ ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් මට්ටම අඩුවීම සිදු විය හැකි බවයි.

‘මීයන්ට වඩා කිරිවල ඊස්ට්‍රජන් මට්ටමට මිනිසුන්ට දහස් ගුණයකින් සංවේදී වීම ඉතා අසීරුයි’ යැයි අධ්‍යයනයේ කතුවරයා වන ලුබල්ජනා විශ්ව විද්‍යාලයේ ස්ලෝවේනියාවේ සත්ව ජාන විද්‍යාව පිළිබඳ මධ්‍යස්ථානයේ පර්යේෂක ග්‍රෙගර් මජ්ඩික් (Gregor Majdic, a researcher at the University of Ljubljana's Center for Animal Genomics in Slovenia) පවසයි.

කිරිවල සංතෘප්ත මේද අන්තර්ගතය හේතුවෙන් කිරි පරිභෝජනය සහ හෘද රෝග අතර සම්බන්ධයක් අධ්‍යයනවලින් සොයාගෙන ඇත. නමුත් සම්පූර්ණ කිරිවල අඩංගු වන්නේ මේදය 3.5% ක් පමණ වන අතර අර්ධ හීන 1.5% ක් පමණ සහ හීන කළ කිරි 0.3% ක් පමණ වේ. පැණි රස නොකළ සෝයා, ආමන්ඩ්, පොල්, ඕට් සහ සහල් බීමවල කිරිවලට වඩා අඩු මේද ප්‍රමාණයක් ඇත.

එක් අධ්‍යයනයක දී, පර්යේෂකයනයට සහභාගී වූවන් ඔවුන් පානය කළ කිරි ප්‍රමාණය මත පදනම්ව කණ්ඩායම් හතරකට බෙදා ඇත. නමුත් ඔවුන් සොයා ගත්තේ වැඩිපුරම කිරි පානය කළ අයට පමණක් (දිනකට ලීටරයකට ආසන්න ප්‍රමාණයක්) හෘද රෝග ඇතිවීමේ වැඩි අවදානමක් ඇති බවයි.

‘ඉතා ඉහළ කිරි ප්‍රමාණයක් ආහාරයට ගැනීම අහිතකර විය හැකි නමුත් මධ්‍යස්ථ කිරි ප‍්‍රමාණයක් ආහාර ගැනීම හානිකර යැයි කිසිඳු පර්යේෂණයක් යෝජනා නොකරයි. දිනකට කිරි ලීටරයක් පානය කළ පුද්ගලයින්ට හෘද රෝග අවදානම වැඩි විය හැකි නමුත් එයට හේතුව සමස්තයක් වශයෙන් සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක් නොමැති වීමයි ’ නැඟෙනහිර ෆින්ලන්ත විශ්ව විද්‍යාලයේ පෝෂණ වසංගත රෝග විද්‍යාඥයෙකු වන ජිර්කියා වර්තානන් (Jyrkia Virtanen, a nutritional epidemiologist at the University of Eastern Finland) පවසයි.

මිනිස් පරිණාමයේ ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙස ලැක්ටෝස් නොඉවසීම ඇති අයට එළ කිරි කුඩා ප්‍රමාණයක් පානය කළ හැකිය. සමහර ප්‍රවීණයන් තර්ක කරන්නේ ශරීරයේ ලැක්ටෝස් සෑදීම සඳහා ප්‍රතිචාරයක් වන ‘ඉදිමීම සහ බඩේ කැක්කුම’ වැනි අහිතකර රෝග ලක්ෂණ ඇති අතර රෝග ලක්ෂණ අත් විඳීමට පෙර එක් එක් පුද්ගලයාට වෙනස් ප‍්‍රවේශයක් ඇති බවයි.

කැලිෆෝනියාවේ nutrition scientist at Stanford Prevention Research Center පෝෂණ විද්‍යාඥ ක්‍රිස්ටෝපර් ගාඩ්නර් (Christopher Gardner) දිනපතා සෝයා කිරි, අමු කිරි හෝ සාමාන්‍ය කිරි කෝප්ප දෙකක් පානය කරන විට ලැක්ටෝස් නොඉවසීම ඇති පුද්ගලයින්ගේ රෝග ලක්ෂණ සංසන්දනය කරමින් අධ්‍යයනයක් සිදු කළේය. ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙකුට බරපතල රෝග ලක්ෂණ අත්විඳ නැති බව ඔහු සොයා ගත්තේය.

‘ලැක්ටෝස් නොඉවසීම අඛණ්ඩතාවයකට වඩා දෙයාකාරයකින් අඩු බව අපට පෙනී ගියා. බොහෝ දෙනෙකුට සාමාන්‍ය කිරි ප්‍රමාණයක් ඉවසා සිටිය හැකියි’ යනුවෙන් ඔහු පවසයි.

විකල්ප සඳහා වැඩිවන ඉල්ලුම

එළ කිරි අපගේ සෞඛ්‍යයට ඇති කරන බලපෑම පිළිබඳව බොහෝ පර්යේෂණ සිදු කර ඇති නමුත් කිරි රහිත විකල්ප සඳහා පර්යේෂණ අඩුය. ඕනෑම සුපිරි වෙළඳසැලක කිරි නිෂ්පාදන ඇතුළත් රාක්ක දෙස බැලූ විට සෝයා, ආමන්ඩ්, කජු, පොල්, ධාන්‍ය වර්ග, සහල්, හණ, ඕට්ස් හෝ කංසා වලින් සාදන ලද මෙම විකල්ප සඳහා ඇති ඉහළ ඉල්ලුම දැක ගත හැකියි.

ප්‍රෝටීන් සම්බන්ධයෙන් එළකිරි සඳහා හොඳම ආදේශනය සෝයා කිරි වන අතර එය ප්‍රෝටීන් අන්තර්ගතය සමඟ සැසඳිය හැකි එකම ක්‍රමයයි. නමුත් විකල්ප බීම වල ඇති ප්‍රෝටීන ‘සත්‍ය’ ප්‍රෝටීන නොවිය හැකි බව ගිවන්ස් පවසයි.

‘එය කිරිවලට වඩා සැලකිය යුතු ලෙස අඩු ගුණාත්මක ප්‍රෝටීන විය හැකි අතර, එය අස්ථි වර්ධනය සඳහා උසස් තත්ත්වයේ ප්‍රෝටීන් සඳහා නිරපේක්ෂ අවශ්‍යතාවයක් ඇති ළමයින්ට සහ විශේෂයෙන් වැඩිහිටියන්ට තීරණාත්මක අවස්ථාවකි’ යනුවෙන් ඔහු පවසයි.

‘එළකිරි සඳහා හොඳම ආදේශනය සෝයා කිරි ය. නමුත් එහි ප්‍රෝටීන් ගුණාත්මකභාවය අඩු විය හැකි බැවින් එය වැඩිහිටියන් සඳහා හොඳම තේරීම නොවිය හැකිය’

එක්සත් ජනපදයේ වර්ජිනියාවේ ජෝර්ජ් මේසන් විශ්ව විද්‍යාලයේ පෝෂණ හා ආහාර අධ්‍යයන අංශයේ පෝෂණ විද්‍යාඥයෙකු වන සීනා ගැලෝ (Sina Gallo, a nutrition scientist from George Mason University's department of nutrition and food studies in Virginia, US) පවසන්නේ මෙම බීමවල ඇති ප්‍රධාන අමුද්‍රව්‍යවලින් අපට වැඩි පෝෂණයක් ලබා ගත හැකි යැයි යෝජනා කිරීමට කිසිදු පර්යේෂණයක් නොමැති බවයි. ‘ඒවායේ වෙනත් ක්ෂුද්‍ර පෝෂක අඩංගු විය හැකි නමුත් ආමන්ඩ් ආහාරයට ගැනීමෙන් ඔබට ලැබෙන ප්‍රතිලාභ ආමන්ඩ් බීමවලින් ඔබට ලැබෙන්නේ නැත’ ඔහු පවසයි.

කිරි විකල්ප සාමාන්‍යයෙන් එළ කිරිවල ඇති කැල්සියම් වැනි පෝෂ්‍ය පදාර්ථ සමඟ ශක්තිමත් වේ. ස්වාභාවිකවම එළදෙනුන්ගේ කිරිවලට සමාන සෞඛ්‍යමය වාසි ලබා දෙන විටමින් සහ ඛනිජ ලවණ අපට ලබා දෙයි දැයි විද්‍යාඥයින් නොදන්නා අතර මිනිස් සිරුරේ කැල්සියම් එකතු කිරීමෙන් ඇති වන ප්‍රතිවිපාක තහවුරු කිරීම සඳහා වැඩි දුර පර්යේෂණ අවශ්‍ය බව පවසති.

‘ස්වාභාවිකවම සොයාගත් විට සාපේක්ෂව කැල්සියම්වල ජෛව උපයෝගීතාව ශක්තිමත් වන විට එය වෙනස් විය හැකිය. මෙම නිෂ්පාදන සමහරක් සමඟ මෙය විශාල ගැටලුවක්’ යැයි ගැලෝ පවසයි.

‘එළකිරිවල මේද ඇතුළු වෙනත් දේ අඩංගු වන අතර එය පෝෂ්‍ය පදාර්ථවල ජෛව උපයෝගීතාවයට බලපායි. කෙසේ වෙතත් එක්සත් ජනපදයේ එළකිරි විටමින් ඩී සමඟ ශක්තිමත් කර ඇති අතර පර්යේෂණයන් පෙන්වා දෙන්නේ මෙම විටමින් හිරු එළියට නිරාවරණය වීමෙන් ලැබෙන ස්වාභාවික විටමින්වලට සමාන ප‍්‍රතිලාභ ලබා දෙන බවයි.

‘එළකිරි යනු ඉතා පෝෂ්‍යදායී ආහාරයකි. ශක්තිමත් කළ ශාක කිරි සෑම විටම සියලු පෝෂ්‍ය පදාර්ථ ආවරණය නොකරයි’පෝෂණවේදී චාලට් ස්ටර්ලිං-රීඩ් පවසයි.

විශේෂඥයින් උපදෙස් දෙන්නේ කිරි විකල්ප ළමයින් සඳහා සමාන ආදේශකයක් නොවන බවයි.

ස්ටර්ලිං-රීඩ් තර්ක කරන්නේ ළමුන් සඳහා මෙන්ම වැඩිහිටියන් සඳහා එළකිරි වෙනුවට ආදේශකයක් ලෙස විකල්ප බීම භාවිතා කළ හැකිද යන්න පිළිබඳව මහජන සෞඛ්‍ය උපදෙස් අවශ්‍ය බවයි. "එළදෙනුන්ගේ කිරිවලින් වෙනත් බීම වර්ග වෙත ළමයින් මාරු කිරීම මහජන සෞඛ්‍ය ගැටලුවක් විය හැකි නමුත් ඒ පිළිබඳව අපට තවම පර්යේෂණ රාශියක් නොමැත."

කිරි විකල්පවල අඩංගු දේ මෙන්ම ඒවායේ අඩුපාඩු මොනවාද යන්න පිළිබඳව ද සැලකිලිමත් වේ. එළකිරිවල ස්වාභාවිකව ඇති සීනි වන ලැක්ටෝස් අඩංගු වන අතර කිරි විකල්පවල බොහෝ විට එකතු කළ සීනි අඩංගු වන අතර එය අපගේ සෞඛ්‍යයට වඩාත් හානිකර වේ.

එළකිරි පානය කළ යුතුද නැද්ද යන්න තීරණය කිරීම ව්‍යාකූල විය හැකිය. (අර්ධ වශයෙන් බොහෝ විකල්ප ඇති බැවිනි) ඔබේ කිරි හෝ කිරි විකල්පය තෝරා ගැනීම සෞඛ්‍යයට අහිතකර හෝ සෞඛ්‍ය සම්පන්න යැයි සැලකෙන දේ පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් නොවන බව හර්නාන්ඩස් පවසයි.

ලැක්ටෝස් නොඉවසන, ඔස්ටියෝපොරෝසිස් හෝ හෘද රෝග ඇතිවීමේ වැඩි අවදානමක් ඇති අයෙකුටල අඩු මේද සහිත එළකිරි තෝරා ගත හැකි අතර, පරිසරය ගැන සැලකිලිමත් වන අයෙකුට අවම පාරිසරික පිරිවැයක් ඇති එකක් තෝරා ගත හැකිය.