දිල්ලියට හුස්ම ගන්නත් බැරි වෙයි

ඉන්දියාවේ උතුරු ප්‍රදේශයේ වායු දූෂණය දරාගත නොහැකි මට්ටමකට පැමිණ ඇති බව දිල්ලි අගනුවර මහ ඇමති අරවිඩ් කෙජ්රිවාල් පැවසූ බව බී.බී.සී ලෝක සේවය වාර්තා කරනවා. දිල්ලියේ බොහෝ ප්‍රදේශවල වාතයෙහි ගුණාත්මකභාවය පසුගිය ඉරිදා (3) ‘අන්තරායකර’ කාණ්ඩයට පිරිහී ගිය බවයි එරට මාධ්‍ය වාර්තා කරන්නේ. එය ඉතාම පැහැදිලිව ‘ශ්වසන රෝග’ ඇති වීමේ අවදානමක් සහිත අගයක්.

‘තමන්ව ආරක්ෂා කර ගැනීම’ සඳහා ඇතුළත රැඳී සිටින ලෙස බලධාරීන් ජනතාවගෙන් ඉල්ලා තිබෙනවා.

සහනයක් ලබා දෙන ලෙසත් විෂ දූෂණය පාලනය කරන ලෙසත් දිල්ලි මහ ඇමැතිවරයා ඉන්දීය මධ්‍යම රජයෙන් ඉල්ලා තිබෙනවා. මේ තත්ත්වය සමග දිල්ලියේ සියලුම පාසල් වසා දමා ඇති අතර ගුවන් ගමන් 30කට වැඩි ප්‍රමාණයක් හරවා යවා ඇති අතර ඉදිකිරීම් කටයුතු නවතා දමා තිබෙනවා. දිල්ලි සෞඛ්‍ය අමාත්‍ය සත්‍යෙන්දර් ජේන් ‘විශේෂයෙන් උදේ සහ සවස් කාලයේ එළිමහන් ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම්වලින් වළකින්න’ යනුවෙන් නගරවාසීන්ට උපදෙස් දී තිබෙනවා. වායු දූෂණයට එරෙහි ආරක්ෂිත මුහුණු ආවරණ පැළඳිය යුතු බවත්, දූෂිත ප්‍රදේශවලින් ඉවත් වී දොරවල් සහ ජනෙල් වසා තිබිය යුතු බවත් සෞඛ්‍ය අංශ ජනතාවට නිවේදන නිකුත් කරමින් පවසා තිබෙනවා.

දුමාරය කෙතරම් හානිකරද ?

වාතයේ ඇති භයානක අංශුවල මට්ටම් PM2.5 ලෙස හැඳින්වේ – නිර්දේශිත ප්‍රමාණයට වඩා බෙහෙවින් වැඩි වන අතර චීන අගනුවර වන බීජිනයට වඩා හත් ගුණයක් වැඩි බවයි වාර්තා වන්නේ.

ඉන්දීය සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ නිලධාරියෙකු පැවසුවේ නගරයේ පරිසර දූෂණ නිරීක්ෂකයින්ට දූෂණ මට්ටම් නිවැරදිව වාර්තා කිරීමට ප්‍රමාණවත් ඉලක්කම් නොමැති බවත් එය ‘ව්‍යසනයක්’ ලෙස හැඳින්වූ බවයි.පසුගිය සිකුරාදා මහජනතාවගේ සෞඛ්‍ය හදිසි අවස්ථාවක් ප්‍රකාශයට පත් කිරීමත්, කෙජ්රිවාල් මහතා නගරය ‘ගෑස් කුටියක්’ හා සමාන කිරීමත් සමඟ මුහුණු ආවරණ මිලියන පහක් පාසල්වලට භාර දී තිබෙනවා.

මේ ගැන සිය අවධානය යොමු කරන ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය පවසන්නේ ගෝලීය වශයෙන් සිදුවන පෙනහළු පිළිකා සහ හෘද රෝගවලින් සිදුවන මරණවලින් තුනෙන් එකක්ම වායු දූෂණය නිසා සිදුවන බවයි.මෙය දුම්කොළ දුම්පානයට සමාන බලපෑමක් ඇති කරයි’ යැයි ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය සිය වෙබ් අඩවියේ සඳහන් කරනවා.

මිනිසුන් ප්‍රතික්‍රියා කරන්නේ කෙසේද ?

කෙජ්රිවාල් මහතාගේ මෑත කාලීන අදහස් රජයේ නිලධාරීන් සතුටු කිරීමට අපහසු බව බීබීසීයේ දකුණු ආසියාවේ කලාපීය කර්තෘ ජිල් මැක්ගීවරිං වාර්තා කරනවා. කොන්දේසි සම්බන්ධයෙන් ඉන්දීය දේශපාලන දේශපාලනඥයින් එකිනෙකාට දොස් පවරන බව ඇය පවසා සිටියා.

ඉරිදා දිල්ලියේ තරුණ තරුණියන් ඊට විරෝධය පළ කර පියවර ගන්නා ලෙස ඉල්ලා සිටියා. ‘එය කෙතරම් භයානකදැයි ඔබට පැහැදිලිව දැකගත හැකියි. ඇත්තෙන්ම ඔබ ඉදිරියෙහි දේවල් නොපෙනේ’ විරෝධතාකරුවන් අතර සිටි ජයිවිප්රා පැවසුවා. දිගු කාලීන හා තිරසාර දූෂණ විරෝධී ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට අවශ්‍ය බව ඇය පැවසුවා.

‘අපගේ අනාගතය ගැන සහ අපගේ සෞඛ්‍යය ගැන අපි සැලකිලිමත් වෙනවා. ඒ වගේම අපේ දරුවන් සහ වැඩිහිටියන් වෙනුවෙන් සටන් කරනවා’ ඇය වැඩි දුරටත් පවසනවා. මේ අතර සමහර ඇමතිවරු සෞඛ්‍ය සම්පන්නව සිටීම සඳහා සැහැල්ලු ක්‍රියාමාර්ග යෝජනා කරමින් කළ ප‍්‍රකාශ සමාජ මාධ්‍යවල විවේචනයට ලක්ව තිබෙනවා. මධ්‍යම රජයේ සෞඛ්‍ය හා පවුල් සුභසාධන අමාත්‍ය හර්ෂ් වර්ධන් ජනතාවගෙන් ඉල්ලා සිටියේ ‘රාත්‍රී අන්ධභාවය සහ සෞඛ්‍යයට සිදුවන දූෂණය හා සම්බන්ධ වෙනත් හානිවලින් ආරක්ෂා වීම සඳහා කැරට් අනුභව කරන ලෙසයි.

මේ අතර පරිසර අමාත්‍ය ප්‍රකාශ් ජාවඩෙකර් යෝජනා කළේ ඔබ ‘ඔබේ දවස සංගීතයෙන් ආරම්භ කළ යුතු’ බවයි. ‘දූෂණය පිළිබඳ අපගේ දුක්ඛිත තත්වය ගැන ඔබ බිහිරි කන් යොමු කිරීමට හේතුව එයද ?’එක් ට්විටර් පරිශීලකයෙක් ප්‍රතිචාර දක්වා සිටියා. ‘අපට ඇහුම්කන් දීමට නොහැකි තරමට කාර්යබහුල සංගීතයක් ඇසෙන බව පෙනේ’ ඔහු වැඩි දුරටත් ප‍්‍රකාශ කළා.

පරිසර දූෂණයට හේතුව කුමක්ද ?

වර්ෂයේ මේ කාලයේ වායු දූෂණය ඉහළ යෑමට ප්‍රධාන සාධකයක් වන්නේ අසල්වැසි ප්‍රාන්තවල ගොවීන් තම කෙත්වතු අලුත් කන්නයට සූදානම් කිරීම සදහා පිදුරු පුළුස්සා දැමීමයි. මෙය අංශු පදාර්ථ, බන් ඩයොක්සයිඩ්, නයිට්‍රජන් ඩයොක්සයිඩ් සහ සල්ෆර් ඩයොක්සයිඩ් වැනි මාරාන්තික සංයෝගයක් නිර්මාණය කරනවා. ඊට අමතරව රථ වාහන දුම, ඉදිකිරීම් සහ කාර්මික විමෝචන ද දුමාරයට හේතු වී තිබෙන ප‍්‍රධාන සාධක වෙනවා.

ඉදිරි සතිය තුළ ලැබෙන වැසි මගින් මේ තත්ත්වය පහව යනු ඇතැයි ඉන්දියානුවන් බලාපොරොත්තු වන නමුත් මෙය බ්‍රහස්පතින්දා වන තෙක් සිදු වුණේ නැහැ. මේ තත්ත්වය තුළ දිල්ලිය ප‍්‍රමුඛ නගර රැුසක ආර්ථික හා සමාාන්‍ය කටයුතු බිද වැටී තිබෙනවා.

BY BBC WORLD NEWS